FİRE, ZAYİAT VE RANDIMAN ORANLARI
Sıra
|
Cins
|
Karar
|
1
|
Arpa
|
arpa'da nakliye firesi %1, kantar farkı %0,5, depolama farkı %1 olmak üzere toplamda %2,5 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
2
|
Ayçiçeği Yağı
|
tarsus da üretilen yağlık ayçiçeği ürünün hasat rutubeti en fazla % 9 – 10 dur. hasat edildikten sonra her şartta indir binde birde % 1,5 – 2 net fire ve zayiat verir. depolama süresi en fazla 7 gündür. bu sürede % 4-6 fire verir.kantar farkı % 2 ve nakliye firesi % 2 dir. ayçiçeği en çok % 8-10 fire verir.
|
3
|
Buğday
|
tarsus da üretimi yapılan buğday ürününün tüccarlar veya sanayicilerce satın alınmasında rutubet oranı % 14,5 olarak baz alınır. depolamada ve muhafazada % 1 fire verir(en fazla 6 ay depolama ve muhafaza edilir.), nakliye esnasında % 0,5 – 1 fire veya zayiat ile kantarda % 0,5 fire verir. buğday en çok % 2 – 2,5 fire verir.
|
4
|
Çekirdekli Pamuk
|
Borsa Meclisi'nin 25/11/2009 tarihli ve 12-67/4 sayılı " Çekirdekli Pamuk Randıman Ve Fire Oranları ile çiğit fire oranlarının " konulu kararı Borsa Meclisi'nin 29/08/2018 tarihli ve 06-31/4 sayılı kararı ile değiştirilmiştir. Makineli toplaması yapılan kütlü pamukta çırçır için fire randıman çiğit randıman, ön temizlemesi olan yağmur yememiş %6-9 %38-40 %53-57 ( KURUTMASI OLANDA TOPLAM FİRE 9-13), ön temizlemesi olan yağmur yemiş %7-10 %35-38 %57-58 ( KURUTMASI OLANDA TOPLAM FİRE 10-14), ön temizlemesi olmayan yağmur yememiş %2-4 %39-40 %58-59, ön temizlemesi olmayan yağmur yemiş %4-6 %36-37 %59-60
üretim yılındaki havanın ve iklim koşullarının durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Elle toplanan kütlü pamuk, yağmur yemiş veya yağmur yememiş olmasına bakılmaksızın elle toplandığı için işletme firesi dahil fire oranı en az % 10 , en çok %25 hesaplanarak fire kesilir.
Kütlü pamuğun tipi ne olursa olsun alım rutubetinin % 5 dir.Ancak % 8 'e kadar ek fire kesilmez, rutubet oranı % 8'i geçmesi halinde % 8 'İ GEÇEN HER RUTUBET İÇİN % 2 fire kesilir.Şif firesi alıcı ve satıcı arasında tespit edilir.
Borsa Meclisi’nin 24/06/2015 tarih ve 27-185/3 sayılı “Pamuk Çekirdeği Yağı Oranı” kararı ise; Borsa Meclisi'nin 29/08/2018 tarihli ve 06-31/4 sayılı kararı ile
PAMUK ÇEKİRDEĞİ YAĞI HAKINDA
|
|
EN AZ (%)
|
EN ÇOK (%)
|
PAMUK ÇEKİRDEĞİ DEPO BEKLEME FİRESİ
|
1
|
4
|
YAĞMUR YEMİŞ KÜTLÜ PAMUK ÇEKİRDEĞİ DEPO BEKLEME FİRESİ
|
1
|
6
|
NÖTR YAĞ
|
10
|
12
|
LİNTER
|
5
|
7
|
KAPÇIK
|
1
|
2
|
KÜSPE
|
68
|
72
|
KUŞBAŞI
|
1
|
2
|
LİNTER ALTI
|
0,50
|
1
|
SOPSTOK
|
1
|
3
|
ÜRETİM ANI FİRE
|
11
|
13
|
YAĞ DEPO FİRESİ
|
0,50
|
1
|
KÜSPE DEPO FİRESİ
|
1
|
4
|
Şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
|
5
|
Çemen
|
çemen'de nakliye firesi %1, kantar farkı %1, depolama farkı %1 olmak üzere toplamda %3 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
6
|
Fasulye
|
fasulye'de nakliye firesi %1, kantar farkı %1, depolama farkı %1 olmak üzere toplamda %3 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
7
|
Fiğ
|
fiğ'de nakliye firesi %1, kantar farkı %1, depolama farkı %1 olmak üzere toplamda %3 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
8
|
Kepek
|
kepek'e nakliye firesi %1, kantar farkı %0,5 , depolama farkı %3 olmak üzere toplamda %4,5 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
9
|
Küspe
|
küspe'de nakliye firesi %1, kantar farkı %0,5 , depolama farkı %2 olmak üzere toplamda %3,5 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
10
|
Mercimek
|
mercimek natürel nakliye firesi %1, kantar farkı %1, depolama farkı %1 olmak üzere toplamda %3 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
11
|
Mısır
|
tarsus da üretimi yapılan mısır ürününün tüccarlar veya sanayicilerce satın alınmasında rutubet oranı % 15 olarak baz alınır. depolamada ve muhafazada % 1,5 fire kesilir( en fazla 6 ay muhafaza ve depolama yapılır),nakliye esnasında % 0,5 -1 fire veya zayiat ile kantarda % 0,5 fire verir. dane mısır en çok 2,5 – 3 n fire verir. tarsus da üretimi yapılan 2. ürün dane mısır tüccarlar veya sanayicilerce satın alınmasında rutubet oranı % 15 olarak baz alınır, kurutmada her rutubet için %1,167 fire kesilir.nakliye , kantar ve muhafaza fireleri 1. ürün dane mısırla aynıdır.
|
12
|
Nohut
|
nohut'a nakliye firesi %1, kantar farkı %1, depolama farkı %1 olmak üzere toplamda %3 fire ve zaiyat oranı vardır.
|
13
|
Soya Fasulyesi
|
tarsus da üretimi yapılan soya fasulyesinin tüccarlar veya sanayicilerce satın alınmasında rutubet oranı % 11- 12 olarak baz alınır. ürünün temizlenmiş, elenmiş, toprak vs. kirlerden arındırılmış hali ile depolanması veya muhafaza edilmesinde dahi binde 5 ile %1,2 fire kesilir (en fazla 3 ay depolama ve muhafaza yapılır), nakliye esnasında %1 fire veya zayiat ve kantarda % 0,5 fire verir.soya fasulyesi % 2,2 – 2,7 fire verir.tarsus da üretimi yapılan soya fasulyesinin rutubetli olarak tüccarlar veya sanayicilerce satın alınması halinde, doğal yollarla veya kurutma makinelerinde yapılan kurutmasında da her rutubet için ağırlığından % 1 fire kesilir.
|
14
|
Un
|
fabrikanın mübayaa ettiği buğdaydan % 6,75 analiz ve fire miktarına tekabül eden kısım düşülür. bulunan kg.'a % 1,5 tav payı ilave edilir.böylece elde edilen ağırlıktan % 24 kadarı kepek ve razmol olarak ayrılır.geriye kalan kısımdan ekstraaltı ve bonkalite gibi tali ürünler ayrılarak istenilen un tipi türk gıda kodeksi buğday unu tebliği'nde belirtilen kül nispet ayarlaması ile tip'lendirilerek piyasaya arz edilir. a) un depolama siloları ve depoları mevcut olup da imal ettiği unu uzun süre depolayan ve silolar arasında aktarma yapan firmalar için,aktarmalardaki aspirasyon ve rutubet kayıpları nedeniyle %2'ye kadar un firesi meydana gelebileceğine,b) imal edilen unun 25 veya 50 kg'lık çuvallara dolumu esnasında %05 ( binde beş ) oranında un firesi olabileceğine,c) unu küçük ambalajlar ( 1,2,4 ve 10 kg'lık ) halinde paketleyen ve büyük marketlere veren firmalarda,gerek dolum esnasındaki fireler,gerekse market raflarındaki rutubet kaybını telafi amacı ile paketlere fazla gramajda dolum yapılmasından ve marketlerde bozulan malın iadelerinden dolayı %4'e kadar fire verir.
|
15
|
Zeytin ve Zeytinyağı
|
tarsus da gemlik tipi, ayvalık tipi veya sarıkulak tipi dikimi yapılmış ve zeytin üretimi yapılan tesislerde üretilen yağlık zeytin danesinin oranları 100 kg zeytin için yağ oranı % 18-22 küspe pirina oranı % 35-40 kara su oranı % 38-45.zeytin yağının toptan alım ve satımlarında yabancı madde,sızmalar ve bulaşmalardan dolayı meydana gelen fire % 1'dir.genellikle ülkemizde natürel yemeklik zeytinyağı filtrasyonunda kullanılan filtrelerde kalan yabancı madde ve pamuğun emdiği natürel zeytinyağı dolayısıyla fire % 1'dir.zeytinyağının standartlarına uygun teneke ve şişelerde piyasaya arzı için ambalajlanmasında mevzuatta belirtilen miktardan fazla dolum yapılması, ambalaj kaplarının sızdırmaları, kutu dolumunda ve kapatmadaki aksaklıklar dolayısıyla fire %1'dir.imal edilmiş mukavva koli,bant,çember,etiket,plastik ve cam şişe vs. ambalaj malzemelerinin dolum ve piyasaya arzı halinde fire %1,5'tur. teneke kutularda % 1 ‘i fire ve % 0,5’i zayiattır.zeytin; 6 ayı geçmiş zeytin tanesi salamura en çok %20–25 fire verir.yağlık zeytin tanesi bir ayda % 10, müteakip aylarda % 15–20 en çok fire verir. mamul firesi(%) madde firesi(%) a-) salamura siyah zeytin muamele görmemiş siyah zeytin gemlik 12-14 6-8 ayvalık 10-12 6-8, muamele görmüş (kostikli) siyah zeytin ayvalık 12-14 4-6, gemlik - 4-6 b)salamura yeşil zeytin, sarı ulak 8-10 6-8,ayvalık 8-10 6-8
|
|
|