ALIM SATIM ÖZEL YÖNETMELİK
TARSUS TİCARET BORSASI
Alım Satım Özel Yönetmeliği
AMAÇ :
Madde 1- 5174 sayılı Kanunun 48. maddesi ve İç Yönergemizin 60 ıncı maddessi uyarınca hazırlanan bu yönetmeliğin amacı Tarsus Ticaret Borsası’nda uygulanacak alım satım muamelelerinin nasıl yapılacağını, usullerini, çeşitlerini, şekilleri ile teslim tesellüm ve tediye esasları hakkındaki genel kaideleri belirtmektir.
Tarsus Ticaret Borsasında yapılacak alım satımlarda bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.
DEYİMLER:
Madde 2- Bu yönetmelikte geçen “Borsa” deyimi, Tarsus Ticaret Borsası’nı
“Birlik “deyimi, Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğini
“Bakanlık “ deyimi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’nı,
“Kanun” deyimi 01.06.2004 tarihli 5174 sayılı T.O.B.B. kanununu ifade eder.
KAPSAM:
Madde 3- Ticaret Borsalarına dâhil maddeler ve bu maddelerin alım veya satımlarının tescili hakkındaki yönetmelik hükümleri mahfuz kalmak kaydıyla Tarsus Ticaret Borsası’nda yapılacak alım ve satımlarda bu yönetmelik hükümleri uygulanır.
BORSAYA DÂHİL MADDELER VE EN AZ MİKTARLAR:
Madde 4- Borsaya dâhil edilmiş bulunan maddeler ve bunların borsada muamele görecek en az miktarları ile yeterli arz ve talebi bulunan, dayanıklı ve stoklanabilir nitelikteki misli mallar, numune veya tipler üzerinden toptan alınıp satılır. Tipi tespit edilmemiş olan mallarla misliyattan olup yerel ihtiyaçları karşılayan maddeler ile canlı veya kesilmiş hayvanlar da borsaya tâbi maddeler arasındadır. Standardizasyonu yapılmış veya tipi numunesi belli canlı veya kesilmiş hayvan ve ürünleri, su ürünleri, kanatlı uçabilen veya karada yaşayanlar ve ürünleri, kümes hayvanları ve ürünleri, süt ve süt ürünlerinin tamamı, orman ürünlerinin tamamı, özel maksatlı ürünler (kakao ve mamulleri).Ayrıca ,Toprakta veya kültürel olarak üretilen toptancı hal, Pazar yerine giren(yaş sebze, meyve dâhil) tüm ürünler Borsa da işlem görebilir.
Ayrıca borsa yönetim kurulu teklifi ve meclisin onayı ile Muhteviyatını koruyan ama şekil, tat, nicelik ve sunumu farklılaşan maddelerin tek madde olarak tespit edilerek ve en az miktarı belirlenerek borsa kotasyonunda işleme tabi tutulabilir. Bakanlık tarafından yayınlanmış kotasyon maddeleri dâhilinde borsa Meclisi tarafından ilân edilir.
ALIM SATIM YERİ:
Madde 5 – Borsaya dâhil edilmiş bulunan maddelerin asgari miktarları ve bunlar üzerindeki miktarların çalışma alanı içindeki her türlü alım veya satımları borsada veya (borsa yeri) olarak kabûl olunan mahallerde yapılır. Borsa çalışma alanı içinde borsaya tâbi maddelerin en az miktarlarının üzerinde kalan miktarlarının alım ve satımının, belirlenen borsa yerinin dışında yapılması yasaktır.
Borsa çalışma alanı İlçe sınırları, borsa veya (borsa yeri) olarak kabûl olunan mahallerde Borsa yeridir.Ancak Borsa yönetim kurulu teklifi ile Bu maddelerin, en geç muamele yapıldığı günü takip eden otuz gün içinde borsaya tescil ettirilmesi şartı ile borsanın kotasyonunda yer alacak veya almayacak ürünleri ve borsaya tâbi maddelerin en az alım satım miktarlarını değiştirmeye, borsa yerinin dışında alınıp satılmasına meclisçe önceden karar verilebilir.
İSTİSNA:
Madde 6- Arttırma, Eksiltme ve İhale Kanunu’na tabi daire ve müesseselerin, borsa içinde alınıp satılması mecburi olan maddeler üzerindeki alım ve satımları, yetkili mercilerce tayin edilen mahallerde yapılabilir. Ancak bu gibi daire veya müesseselerin alıcı veya satıcıları, arttırma veya eksiltmenin ihalesine ait mukavelenin ita âmiri tarafından imza edilerek tamamlanmasından sonra muameleyi derhal Borsaya tescil ettirmek zorundadırlar.
Borsaya tâbi maddelerle ilgili alivre ve vadeli alım satım işlemlerine ilişkin tip sözleşmeler ticaret borsalarınca hazırlanır. Buna göre düzenlenecek sözleşmeler ticaret borsalarına tescil ettirilir. Bu Kanun hükümlerine tâbi olarak düzenlenen sözleşme, ürün senedi ve benzeri belgeler, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca düzenlenen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri gibi değerlendirilmez.
Madde 7- Borsaya dâhil edilen maddelerden, Borsalarca gösterilen yerlerde yapılan işlemler aynı gün, borsa dışında alınıp satılmasına müsaade edilen maddelere ait işlemler en geç otuz gün içinde tescil ettirilir. Geçerli bir neden olmaksızın belirtilen sürelerde tescil zorunluluğunun yerine getirilmemesi durumunda, tescil ücreti yüzde elli fazlasıyla tahsil olunur.
TESCİL:
Madde 8- Gerek Borsa içinde, gerekse muameleyi takip eden ilk iş gününde tescil ettirmek şartıyla borsa dışında yapılan alım satımların ilgili kanun ve yönetmeliklerde “Borsa İşlemlerinin Tescili” nde belirtilen tiplere ve esaslara göre tescili mecburidir.
Ancak, Borsaya tâbi olmamakla birlikte yeterli arz ve talebi bulunan, misli nitelikte tarımsal ürünlerin alım satım işlemleri, alıcı veya satıcının talebine bağlı olarak borsada tescil edilebilir.
TESCİL SORUMLULUĞU:
Madde 9- Tescil işlemleri, alım satım şekli çeşidi ve usulü ne olursa olsun 5174 sayılı kanunun 46.maddesine ve Bakanlık Makamlarının 25/06/2009 tarih ve 3519 sayılı genelgelerindeki görüşlerine göre yapılır. Borsa içinde veya dışında yapılan alım veya satımların tescillerinden taraflar müştereken sorumludurlar. Borsa üyelerinin faturalı satışlarını içeren söz konusu işlemleri de Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün 24 Haziran 2005 tarih ve 4626 sayılı yazısı gereği, Borsa İç Muameleler gibi değerlendirilmesi gereken Borsa Dışı Muameleler dir.
Sözkonusu muamelelerde tescil yükümlülüğü, Borsa üyelerine ait olup, tescil ücretini de ödemekle mükelleflerdir.
Borsaya tabi maddelerin tamamının tescili şarttır. Borsa üyelerinin tamamı devreden, stokta tutulan borsaya dair maddelerin cins ve miktarlarını Borsaya bildirmeğe mecburdurlar.
Borsalar, üyelerinin alım satımlarının tamamını tescil ettirip ettirmediklerini denetlemeye yetkilidirler. Bu amaçla Yönetim Kurulunun teklifi Meclis kararıyla üyelerinin ilgili defter ve evrakını inceleyebilirler.
TESCİL ÜCRETİ
Madde 10- Tescil ücretinin oranı, malın alım satım değeri üzerinden azamî binde ikidir ve bu oranı borsa meclisi belirler. Ürün senedi tescil ücreti oranı ise alım satım değeri üzerinden en çok onbinde beştir. Borsa iç ve dışı muamelelerde, tescil ücretinin peşin ödenmesi esastır. Satış salonunda satışa konu olan ürünün aynı gün içerisinde satışı, teslimi ve ürün bedelinin aynı gün içerisinde (mesai saati bitimine kadar) ödenmesi esastır.İhracatın tescilinden ücret alınmaz.
TESCİL ÜCRETİNİN İADE EDİLECEĞİ HALLER:
Madde 11- Borsaca peşin olarak alınan tescil ücretinin aşağıdaki hallerde geri iadesi mümkündür.
a) Muamelenin tescil edildiği gün saat 16.00’dan başlamak üzere 24 saat (İki iş günü) zarfında tarafların mutabakatıyla iptal edilen muamelelere ait tescil ücretleri,
b) Şarta bağlı olan alım satımlarda şartların tahakkuk etmemesi halinde tamamı, kısmen tahakkuk etmesi halinde, etmeyen kısma ait olan tescil ücreti,
ALIM SATIMIN TASHİHİ: (DÜZELTİLMESİ)
Madde 12- Tescil edilmiş bulunan alım satımların tarafların yazılı müşterek müracaatları, Genel Sekreterlik kararı ile tashihi mümkündür. Tashihin bedele tesir etmesi halinde tescil ücretinde husule gelecek azalma ilgiliye iade edilmez, artış ise ayrıca tahsil olunur.
BORSADA İŞ YAPANLAR:
Madde 13- Borsa satış salonunda, yalnız, kayıtlı olanların kendileri, borsa komisyoncusu, ajan ve simsarları alım satım, kayıtlı olmayan müstahsil ve amiller ise satım yapabilirler.
ZİYARETÇİ VE YARDIMCILAR:
Madde 14- Borsa muamele salonuna muamele saatlerinde yalnız, borsada alım satım yapabilecek olanlarla ve borsa görevlileri girebilirler. Bunlar dışında kalanların (Ziyaretçi ve borsada iş yapanların yardımcılarının) satış süresince salona girebilmeleri için Borsa Genel Sekreterliğinden izin almaları şarttır.
GİRİŞ KARTI:
Madde 15- Borsa satış salonuna girebilecek olanlara Borsa Genel Sekreterliğince özel bir kart verilir. Borsadaki kayıtlarına istinaden üyelere üye kartı, müstahsil ve amirlere ise, bu sıfatlarını kanıtlamak şartıyla, müstahsil kartları, ziyaretçilere de ziyaretçi kartı verilir.
BORSA SALONUNA GİRİŞ:
Madde 16- Borsa muamelelerinin başlamasından önce salona girilmesi, kapanışından sonra da salonun terk edilmesi esastır.
SALON DİSİPLİNİ ve UYULMASI ZORUNLU KURALLAR:
Madde 17- Borsa’da ve satış salonunda ;
1:Borsa satış salonunda ürününü satan üretici veya tacir, aynı gün ürününü alıcı deposuna teslim etmek zorundadır. Alıcıda, satın aldığı ürünleri aynı gün teslim almak ve ürün bedelini peşin ödemek zorundadır.
2:Borsada satışı gerçekleşen alıcısı belirli ve tescili yapılan ürün, başka bir alıcı tarafından, her ne şartta ve yerde olursa olsun satın alınamaz. Satın alma amaçlı fiil ve harekette bulunamaz.
3: Borsa satış salonunda, her üye sadece kendi nam ve hesabına alım yapabilir. Herhangi bir şekilde başka bir firma adına alım ve satım yaptığı tespit edilen firma hakkında Disiplin Kurulu Yönetmeliği hükümlerine göre işlem yürütülür.
Ancak, İlçe sınırları dışında bulunan borsa üyesinin, yazılı talebi ve Yönetim Kurulunca onaylanması kaydı ile yetki verilen borsa üyesi, borsa satış salonunda o firma adına alım-satım yapabilir.
4: Borsaya satılmak amacıyla getirilen ürün , sırası içerisinde, çevresinde, borsa civarında ve ürünlerin park edildiği araçlarının bekletildiği araç park yeri içerisinde, borsa binasının önünde, alıcı ve satıcıların veya temsilcilerin alım – satım yapmaları veya alım-satıma teşebbüs etmeleri yasaktır.
5: Alıcılar ve satıcılar, Borsa satış salonu içerisinde kendilerine tahsis edilen yerlerde otururlar. Gerek alıcılar ve gerekse satıcılar, borsa görevlilerinin uyarmalarına gerek kalmaksızın ölçülü hareket etmek, gereksiz yüksek sesli konuşmalardan kaçınmak, kabuklu kuruyemiş yememek, sigara içmemek, satış masalarında gazete okumamak gibi kurallara uymak ve bir kamu kurumu çatısı altındaki ciddiyetle bağdaşmayacak söz tavır ve hareketlerden kaçınmak zorundadırlar.
6: Borsa üyeleri, ajan, komisyoncu, simsar ve üye temsilcileri, kılık-kıyafetlerine, dış görünümlerine, saç ve sakal traşlarına azami dikkat etmek zorundadırlar.
7: Satıcı, Satışa getirdiği ürün için biçtiği en az fiyatı numuneyi getirdiği vakitte Genel Sekretere bildirir.
8:Borsamız Örf Adet ve Esasları gereği; Borsa satış salonuna getirilen ürünleri temsil eden numuneler, Borsa laboratuarında TSE/ISO standartlara uygun cihazlarda Borsa görevlisi tarafından analizleri yapılır. Ürünü temsil eden numune dışında o ürüne ait dışarıda yaptırılan analizlerin geçerliliği yoktur.
Yukarıda bahsi geçen, “1”, “2” “3” ve “4.” Maddelerde belirtilen kurallara riayet edilmediği takdirde, Genel Sekreterlikçe tutanak veya rapor düzenlenerek Borsa Yönetim Kuruluna tevdi edilir. İlgililer hakkında, disiplin ve para cezalarını düzenleyen yönetmelik hükümleri uygulanır.
“5”, “6” ve “7.” maddelerde belirtilen, genellikle satış salonu adabı ve alım-satım işlemlerini aksatıcı davranışlara karşı, görevliler tarafından yapılacak ve ikaz ve ihtarlara riayet etmeyenler salondan çıkarılır. Bu hareketi tekrarlayanlar veya riayet etmeyenler, borsada iş yapmağa yetkili kimselerden ise, haklarında 5174 sayılı Kanunun 86 ıncı maddesi ve ilgili yönetmelik hükümleri gereğince işlem yapılır. Ziyaretçi veya üye olmayanlar Borsa’dan ve Borsa satış salonundan dışarı çıkarılırlar.
BORSANIN AÇIK OLDUĞU GÜNLER İLE ALIM SATIM GÜN VE SAATİ:
Madde 18- Borsa yeri, borsa satış salonu ve borsa yeri olarak kabûl edilen mahallerin alım-satıma açık olduğu günler ve bu günlerde yapılacak muamelelerin açılış ve kapanış saatleri borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
SATIŞ SIRASI:
Madde 19- Borsa salonunda ve borsa yeri olarak kabûl olunan diğer mahallerde, maddelerin hangi sıraya göre satışa arz edileceği borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
SATIŞ SAATİ VE SIRASINDA DEĞİŞİKLİK:
Madde 20- Borsada muamelelerin açılış ve kapanış saatleri ile maddelerin satışa arz sıraları, mevsimlere göre ve gerektiğinde Borsa Yönetim Kurulu’nca her zaman değiştirilebilir.
Bu nevi değişiklikler uygun görülecek araçlarla ilgililere duyurulur, ayrıca Borsa binası girişi ile Borsa yerine asılmak suretiyle ilân olunur.
ALIM SATIM USULLERİ, ÇEŞİTLERİ VE ŞEKİLLERİ
BORSA SALONUNDA ALIM SATIM
Madde 21- Borsa muamele salonunda alım satımlar:
a) Açık artırma (müzayede) veya
b) Karşılıklı anlaşma (pazarlık) usullerinden biri ile yapılır.
Borsaya dâhil maddelerin hangilerinde hangi usûlün uygulanacağı borsa Yönetim Kurulunca belirlenir.
İSTİSNA
Madde 22- Borsa salonunda alım veya satım yapmak isteyen Arttırma, Eksiltme ve İhale Kanununa tabî daire ve müesseseler, anılan Kanun hükümleri dâhilinde muamele yapabilirler.
AÇIK ARTIRMA
Madde 23- Açık artırma ile satış, borsa memuru veya borsaca görevlendirilecek kişi vasıtasıyla yapılır.
KARŞILIKLI ANLAŞMA
Madde 24- Karşılıklı anlaşma ile yapılacak alım satımlarda taraflar anlaşmayı bizzat yapabilecekleri gibi ajan ve simsar aracılığı ile de yapabilirler.
ALIM SATIM ÇEŞİTLERİ
Madde 25- Borsadaki alım satımlar, malın teslim ve tesellüm ile bedelin tediyesi şartları bakımından,
a. Hazır muameleler,
b. Vadeli muameleler,
c. Avanslı muameleler,
d. Özel şartlı muameleler, olmak üzere 4 çeşittir.
HAZIR MUAMELELER
Madde 26- Hazır muameleler, hazır mal üzerine bedelin peşin tediye edilmesi suretiyle yapılan alım satımlardır.
İki şekilde olur,
a) Akdin yapıldığı gün anı malın teslim, tesellüm ve bedelin tediyesini icabettiren alım satımlar,
b) Akdin yapıldığı günü takip eden gün akşamına kadar malın teslim ve tesellümü ile bedelin tediyesini icabettiren alım satımlar,
Hazır mal satışlarında beyannamede yazılı miktarın aynen teslimi gerekir. Malın eksik veya fazla çıkması hallerinde alıcı malı eksik veya fazla olan miktar üzerinden bedelini öder.
VADELİ MUAMELELER
Madde 27- Vadeli muameleler, malın teslim ve tesellümü ile bedelin tediyesini akdin yapıldığı tarihten belirli bir süre sonraya bırakan alım satımlardır.
Akid, alınıp satılan malın istihsalinden önce yapılmış ise, bu nevi vadeli muameleye (Alivre muamele) denir. Alivre sözleşmeler, Türk Ticaret Kanunun unda belirtilen cirosu kabil olan diğer senetler gibi ciro edilebilir.
Alivre sözleşmeler ile lisanslı depolarca düzenlenen kıymetli evrak hükmündeki ürün senetleri ve ürünü temsil eden benzer senetlerin alım satımı ve rehni gibi işlemlerin kota edilerek ilgili ürün senedinin ve alivre sözleşmelerin alınıp satıldığı bir ürün ihtisas borsası faaliyette bulunmuyorsa bunlar teknik, kurumsal ve malî alt yapısının yeterliliği tespit edilen ve Bakanlıktan izin alan ticaret borsalarında işlem görür. Borsada tescil gerçekleşmedikçe ürün mülkiyeti başkasına devredilemez.
AVANSLI MUAMELELER
Madde 28- Avanslı muameleler, akdin yapıldığı tarihte bedelin bir kısmının veya tamamının peşin ödenmesini malın ise belirlenen bir süre sonra teslim ve tesellümünü icap ettiren alım satımlardır. Avanslı muameleler, verilen avansın nispetine göre isimlendirilir. %10 avanslı, %60 avanslı veya %100 avanslı gibi,
ÖZEL ŞARTLI MUAMELELER
Madde 29- Malın teslim ve tesellümü ile bedelinin tediyesi hususunda yukarıdaki muameleler ve şartlar dışında veya ilâve şartlarla yapılan alım satımlar özel şartlı muamelelerdir.
ALIM SATIM ŞEKİLLERİ
Madde 30- Borsada ve borsa muamele salonundaki alım satımlar:
a. Numune üzerine veya Beyan suretiyle,
b. Tip tayini suretiyle,
c. Kalite tayini suretiyle,
d. Tamamının teşhiri suretiyle,
MADDELERE GÖRE ALIM SATIM USULÜ:
Madde 31- Borsa muamele salonunda alınıp satılması mecburi olan maddelerin hangi şekilde muamele göreceği borsa Yönetim Kurulunca belirlenir.
SEMBOLİK SATIŞLAR:
Madde 32- Sembolik satışlar, müstahsil veya yetiştiriciyi, daha üstün kalitede veya daha erken mahsul yetiştirmeye teşvik etmek gayesiyle borsada özel bir tarzda yapılan ve gün fiyatı dışında tutulan muamelelerdir.
NUMUNE ÜZERİNE YAPILACAK ALIM SATIMLAR
Numune Tutulması (alınması):
Madde 33- Numune, satış usulü ne olursa olsun, otomatik sonda ile homojen bir şekilde görevli personel tarafından alınır veya ürünün tamamını mukayese edecek numune, satıcı tarafından getirilir. Satıcı tarafından numunenin getirilmesinde, satıcıya ve ürüne ait gerekli bilgiler ile tahmini ürün miktarı İlk Tescil Pusulasına yazılır.
Numune Sorumluluğu:
Madde 34- Numunenin esas partiyi temsil etmesinden satıcı sorumludur. Her halükarda numunenin partiyi temsil etmediği ( balya, büyük yığınlı dökme ürünlerde) sonradan anlaşılacağından alıcı ürünü almaktan vazgeçme hakkına sahiptir
Numune Miktarları:
Madde 35- Numune miktarları, maddelere göre, esas partinin vasıfları hususunda ilk bakışta bir fikir verebilecek asgari miktarın iki mislinden az olmaz. Borsa maddelerine göre, numune miktarları borsa yönetim kurulunca tayin ve tespit edilir. Bu miktarlardan az olan numune kabûl olunmaz.
Numune Kabı:
Madde 36- Borsaya teslim edilecek numunelerin konulacağı kapların şekli, eb’adı ve sair hususları borsa Yönetim Kurulunca belirlenir. Bu hususta gerektiğinde Yönetim Kurulunca her zaman değişiklik yapılabilir.
Numunenin Muhafazası:
Madde 37-Borsaya Teslim olunan numunelerin borsada kalacak kısmının, her muamele için tarafların itiraz müddetleri sonuna kadar muhafaza olunması şarttır. Hazır muamelelerde, ürünün alıcıya tesliminde 24 saat esas alınır. Vadeli muamelelerde, avanslı ve özel şartlı muameleler de vade hitamından 1 hafta sonuna kadar. Müddetler gerektiğinde, Yönetim Kurulunca değiştirilebilir.
Numunenin ne yapılacağı:
Madde 38- Borsada kalan numunelerin muhafaza müddeti sonunda ne yapılacağı Yönetim Kurulunca kararlaştırılır.
Numune Üzerine Açık Artırma İle Yapılan Alım Satımlar:
Madde 39- Numune üzerine açık artırma ile yapılacak alım satımlarda satıcının veya vazifelendireceği kimsenin, satılacak malın numunesini borsaya en az 24 saat önce getirerek ilgili memura teslim etmesi şarttır. 15. maddede sözü geçen müstahsil belgesi (Kartı) ibrazı ile Çiftçi kayıt belgesi ibrazı mecburidir. Aksi halde numune kabul olunmaz ve satış yapılmaz.
Numune Kabulü Süresi:
Madde 40- Numunelerin kabûl süresi en az 24 saat öncedir.
Madde 41- Numunenin tesliminden sonra müşterek alım satım beyannamesinden üç nüsha hazırlanır ve mal ile satıcı haneleri doldurulur.
Numunenin Satışa Hazırlanması:
Madde 42- Teslim alınan numuneler iki kısma bölünür, numune kabına konulur ve her birine ayrı sıra numarası verilir, parçaları; madde grubu, tipi, satış sırası ve sıra numarasına göre ayrı bölümlerde istif edilir, bölümlerden biri teşhir, diğeri muhafaza bölümüdür.
Hazırlanan alım satım beyannamesinin her üç nüshası da ait olduğu numunenin teşhir edilecek parçasına ait kaba konur veya münasip şekilde iliştirilir.
Numunenin Satışa Arzı:
Madde 43- İstif edilmiş bulunan numuneler borsa görevlisi veya borsaca görevlendirilen tarafından, satış sırasında ve sıra numarasına göre satışa arz eder.
Borsa görevlisi veya borsaca görevlendirilen, malın numunesini alıcılara gösterir, menşeini, miktarını ve fiyata tesir edecek diğer özelliklerini yüksek sesle alıcılara duyurur. İlk teklifi sorar ve bunu yüksek sesle ilân ederek artırmaya başlar. Borsa görevlisi, Malı teşekkül eden son fiyata satacağını, alıcının ismi ile beraber üç defa ilân eder, ilan esnasında tekrar artıran bulunursa, artırma aynen devam eder. Artıranında olmadığı takdirde ve ilan esnasında Satıcının fiyata razı olmaması halinde, satıcının satıştan vazgeçme hakkı saklıdır.
NUMUNE VEYA BEYAN ÜZERİNE KARŞILIKLI ANLAŞMA SURETİYLE YAPILAN ALIM SATIMLAR:
Madde 44- Borsa muamele salonunda numune veya beyan üzerine karşılıklı anlaşma suretiyle yapılan alım satımlarda, beyannameler taraflarca müştereken tanzim ve imza edilerek tescil bürosuna teslim edilir. Numune üzeri yapılan alım satımlarda ürüne ait kantar fişi yoksa Tahmini olarak belirtilen miktar 24 saat içinde ürünün kaldırılması ile netleştirilir. Aksi halde Tescil Borsaca iptal edilerek taraflara bildirilir. Alınan tescil ücreti hizmet bedeli olarak irad kaydedilir. Beyan üzerine alım satımlarda alıcı ve temsile yetkili Borsa üyesi alıcını bulunması yeterlidir. Satıcı Borsa üyesi ise yine temsile yetkili satıcının bulunması yeterlidir. Her halükarda müstahsil belgesinin hazırlanması mecburidir. Tescili müteakip, fiyat, borsada derhal ilân edilir.
Madde 45- Numune üzerine karşılıklı anlaşma suretiyle yapılan alım satımlarda, taraflarca iki özdeş kısma ayrılır. Bir kısmı tescil sırasında borsaya, diğer bir kısmı da alıcı veya temsilcisine verilir. Numunesi alınan maddenin kimden, mevki, tipi, çeşidi, mahsul yılı, çiftçilik belgesi taşıması zaruridir.
Borsaya verilen numune bu Yönetmeliğin 36. maddesinde tespit olunan asgari miktardan az olamaz.
Madde 46- Borsa Salonunda numune veya beyan üzerine bulunan satıcıların, aracıların ve alıcıların belirli bir yeri yoktur. Herkes uygun bulduğu satış salonu veya muamele yeri içinde muamelesini yapmakta serbesttir. Şu kadar ki, bir başkasının alım satım muamelesini aksatacak veya satıcıları rahatsız edecek herhangi bir harekette bulunmak asla kabul edilemez. Bu durumda kanunun 86 ıncı maddesi hükümlerince işlem yapılır.
Madde 47- Satışa arz edilecek numunenin partisinde satışa konulan numunesine uymadığı ve daha düşük evsafta bulunduğu hususunda anlaşmazlık sonucu ile Borsaya başvurulması halinde ;
Borsa görevlilerince, alıcı ve satıcının huzurunda, anlaşmazlık konusu üründen numune alınır. İlgili numunenin, borsa laboratuarında kalite ve kriterleri belirlenir. Şahit numune raporu da göz önüne alınarak,
• Ürünün sınıf ve derecesinde farklılık yoksa, alıcı; ihtilafa konu ürünü teslim alarak, bedelini öder.
• Ürünün sınıf derecesinde farklılık varsa, öncelikle Genel Sekreter ve Yardımcıları, ürünün sınıf ve derecesindeki ortalama fiyat üzerine tarafları uzlaştırmaya çağırır.
Ancak, her halükârda, alıcının ürün numunesine uymadığı için, alım-satım iptal hakkı saklıdır.
TİP VEYA KALİTE TAYİNİ SURETİYLE YAPILAN ALIM SATIMLAR
Madde 48- Borsa muamele salonunda kalite tayini suretiyle yapılacak alım satımlarda karşılıklı anlaşma veya açık artırma usulleri uygulanabilir.
Tip ve ya kalite tayini sureti ile borsa muamele salonunda yapılacak muamelelerde satıcı alım satım beyannamesinde yazılı tipte veya kalitedeki malı teslime mecburdur. Taraflar kalite tayini ile yapılan muamelede o maddeye ait kaliteyi alım satım beyannamesine derletmemiş ise bu takdirde “o madde” için tespit edilmiş asgari vasıfları kabul etmiş sayılırlar.
Madde 49- Teslim edilmek istenen malın kalitesinin asgari vasıflardan düşük olması halinde alıcı malın ölçüsünde indirim yapmak suretiyle kabul edebileceği gibi alıcı malı ret etmekte veya yerine kaliteye uygun mal istemekte özgürdür.
MALIN TAMAMININ TEŞHİRİ SURETİYLE YAPILAN ALIM SATIMLAR
Madde 50- Borsa yerinde malın tamamının teşhiri suretiyle yapılan alım satımlarda, karşılıklı anlaşma veya açık artırma usûlleri uygulanabilir.
Borsa yeri içinde veya dışında malın tamamının teşhiri suretiyle yapılan alım satımlarda, alıcı akdin tamamlanmasından sonra, malın kalitesi hususunda herhangi bir itirazda bulunamaz.Malın tamamının teşhirinde malın miktarı net olarak ibra edilir.Randıman esası üzerinden yapılan alım satımlarda satıcı eksiği tamamlamaya, alıcı fazlayı iade etmeğe mecburdur.
ALIM SATIMIN TAMAMLANMASI
Madde 51- Satışın yapılmasından sonra beyannamenin alıcı, fiyat ve bedel haneleri doldurulur ve taraflara imza ettirilir.
Madde 52- Satışın yapılmasından sonra teşhir edilen numune tekrar bir kaba konularak alıcıya verilir. Alım satıma mevzu teşkil eden malın, ne şekilde bulunursa bulunsun satışa esas olan numuneye uyması şarttır.
Madde 53- Satıcının fiyatı kabûl etmemesi halinde düzenlenmiş bulunan alım satım beyannamesi muameleye konmaz. Ancak, borsa malı satışa hazırlamış ve arz etmiş olduğundan, yapılan her türlü hizmetler karşılığı ücretler Borsa üyesinden tahsil olunur.
Madde 54- Satıcı tarafından da imza edilen alım satım beyannamesine tarih ve numara verilerek,
“ Tescil edilmiştir” kaşesi vurulur. Fiyat, borsada derhal ilân olunur.
Madde 55- Bu arada tescil ve istihdam edilmiş ise, simsar ücretleri tahakkuk ve tahsil olunarak keyfiyet beyannameye işaret edilir.
Madde 56- Alım satım beyannamelerinin aslı borsada kalır. Diğer iki nüshadan biri satıcıya, diğeri alıcıya verilir.
Borsada kalan nüsha, Ticaret Borsaları Muamelât Yönetmeliğinde belirtilen esaslar dairesinde, tescil defterlerine işlenir.
ALIM SATIM USÛLÜ:
Madde 57- Hangi maddeler için hangi usûlün uygulanacağı Borsa Yönetim Kurulunca belirlenir.
Madde 58- Vadeli alım satımlarda ;.
a) Borsalara dâhil mallar üzerine yapılacak vadeli alım satımların akitler tarafından borsada karşılıklı teminata bağlanması mecburidir.
b) Teminat malın teslim ve tesellümüne kadar geçen müddet içinde husule gelecek fiyat farkına karşı tarafların hukuk ve menfaatlerini korumak maksadıyla alınır. Bu teminat satılan malın satış günündeki piyasasına göre alıcı ve satıcıdan % 10 ‘ar olarak ayrı ayrı nakit olarak alınır.
c) Teminatın akdin tescili gününün tatil saatine kadar Borsa veznesine yatırılması şarttır. Malın değerinde, piyasa şartlarında Husule gelecek bir artma söz konusu olursa, taraflardan biri Borsaya müracaatı ile fiyat farkına göre teminatın arttırılmasını isterse borsa yönetim kurulunca vaziyet hususunda gerekli karar alınır.
d) Belirtilen süre içinde teminatını yatıramayan taraf hakkında Türk Ceza kanunları hükmünce ve 5174 sayılı Kanunun 86 ıncı maddesine istinaden Disiplin Kurulunun vereceği cezalar açıktır. Ayrıca, teminatını yatırmayan taraf husule gelen zarar ve ziyanı ile doğmuş ve doğacak fiyat farklarını, faizlerini ödemekle de yükümlüdür.Bu yükümlülük esasında Tarsus Mahkemeleri çözüm hakemidir.
e) Akit, taraflarca müştereken kendi rızaları ile bozulmuşsa her iki taraftan teminat için yatırılan paydan % 0,3 ‘ü Borsa tarafından hizmet karşılığı olarak yatırılan teminat payından tahsil edilerek kalan miktar taraflara iade edilir.
f) Akit, malın belirtilen süre zarfının sonunda teslim ve tesellümünden evvel taraflarca keyfi yada anlaşmalı olarak tarafların her ikisinin de borsaya müracaatı ile akdin fesh edilmesi hususu doğacak olursa teminat tutarları olarak borsada tutulan pay geri ödenmez. Hizmet karşılığı olarak Borsaca tahsil edilir.
g) Akitde, bir anlaşmazlık vuku olursa anlaşmazlık çözülene kadar beklenir. Bu süre teslim ve tesellüm süresinde son bulur. Bu ana kadar çözüm sağlanamazsa Borsa hakem heyeti olaya müdahale eder ve anlaşmazlığın doğduğu sebepleri araştırarak karara bağlar. Anlaşma sağlanamadığı takdirde teminat için yatırılan paydan Borsaca hizmet karşılığı olarak %0,3 ‘ü tahsil edilir. Borsa Hakem Heyeti ücreti ayrıca tahsil edilerek teminatın kalan kısmı taraflara ödenir.
h) Her türlü vadeli satışlarda ekim bölgesi veya mahsulün herhangi bir şekilde hasara uğraması Borsa Hakem Heyeti mağrifeti ile çözüm bulunur.
BORSA ARACILARININ ALIM SATIMLARDAKİ ROLÜ VE MESULİYETLERİ
Madde 59- Borsa komisyoncusu; kendi adına ve başkasının adına / hesabına borsada alım satım yapan kimselerdir.
Madde 60- Borsa simsarı; taraflar arasında aracılık eden kimsedir. Tarafları temsil selahiyeti yoktur. Bu itibarla kimlerin mallarını satışa arz ediyorsa o şahısların borsa salonunda hazır bulunmaları şarttır.
Madde 61- Borsa ajanı; alıcı veya satıcı namına vekil sıfatıyla borsada muamele yapan kimsedir. Satıcı veya alıcının vekâletnamesini haiz olmadan işlem yaptığı sırada simsarlarda olduğu gibi taraflarında hazır bulunmaları zaruridir.
Madde 62- Her borsa komisyoncusu, ajanı ve simsarı temsil ettiği tarafa ve diğer tafra selahiyetsiz olarak veya selahiyetini aşmak suretiyle yaptığı işlemlerde sebebiyet verdiği zarar ve ziyandan mesuldür.
Taraflar yapılan işlemlerden meydana gelen ve uğradıkları zararlarının tazminini işleme aracılık eden simsar veya ajandan talep edebilirler.
Madde 63- Zarar veya ziyan bu maddede adı geçen aracılar tarafından tazmin edilemezse tarafların müracaatı üzerine borsa Yönetim kurulunca borsadaki kefaletinden karşılanır ve haklarında hukuki işlemlerine başvurulur.
TESLİM - TESELLÜM VE TEDİYE
Madde 64- Malın teslim tesellümü ile bedelin tediyesi tarafların anlaşarak beyannamede belirttikleri özel şartlara bağlıdır.
Beyannamede herhangi bir kayıt olmadığı veya aksine bir kayıt bulunmadığı takdirde teslim, tesellüm ve tediye ile ilgili Yönetmelik esaslar dairesinde yapılır.
Madde 65- Borsa mallarını emanete kabul eden tüccarlar, bu mallar üzerinde her türlü tasarrufa salahiyetli olup, malı emanete veren kimsenin dilediği bir tarihte vaki talebi üzerine emanete aldığı malın bedelini o günkü Borsa fiyatı üzerinden ödemekle mükelleftir.
ANLAŞMAZLIKLAR:
Madde 66- Taraflar, aracılar, alım satım beyannamesinde tanzim ettikleri makbuzları vuku bulabilecek ihtilafların çözümü için hal merci olarak mahkeme veya borsa hakem heyetini seçebilirler ve bunu beyannamede belirtirler.Hakem şartı kabul edildiği takdirde her türlü anlaşmazlıklar Tarsus Ticaret Borsası Tahkimi yoluyla hal olunur. Taraflar anlaşmazlığın mahkeme yoluyla çözümleneceğini açıkça belirtmemişlerse borsa tahkimi kabul edilmiş sayılır.
CEZAİ HÜKÜMLER:
Madde 67- Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında 5174 Sayılı Kanunun 86. maddesi ile ilgili Yönetmelik hükümleri gereğince cezai hükümler uygulanır.
YÜRÜRLÜK:
Madde 68- Bu Yönetmelik hükümlerini Tarsus Ticaret Borsası Yönetim Kurulu yürütür
Madde 69- İşbu Yönetmelik Borsa Meclisi’nin 26/05/2010 tarih ve 18-110/3 sayılı toplantısında tetkik ve müzakere edilerek kabul edilmiştir